Ana López Suevos: "No ámbito da xustiza son escasos os avances na normalización do galego"

A Xustiza en Galiza non é galega. O idioma está ausente da linguaxe xurídica e do día a día dos xulgados nunha porcentaxe demasiado elevada. Falamos con Ana López-Suevos sobre este tema, aínda que a maxistrada tamén valorou nesta entevista, ademais de outros contidos, se houbo ou non avances nos dereitos civís nos últimos tempos.

P: A xustiza segue a ser un campo vedado ao galego ou houbo avances? Se os houbo, en que sentido foron?
R: Penso que, no ámbito da xustiza, no que atinxe á normalización da lingua galega os avances son escasos. Certo que non existe unha prohibición de uso e que, aparentemente, os cidadáns teñen dereito a empregar o galego nos actos procesuais.
Porén, por un lado son múltiples as ocasións nas que este dereito non se respecta e por, outro, é ínfimo o número de casos nos que os administrados ven atendida a outra cara do seu dereito lingüístico, consistente en recibir unha resposta en galego por parte dos Xulgados e Tribunais, especialmente
nas resolucións escritas.
En definitiva, o servizo público que ten como misión garantir os dereitos dos cidadáns é un dos máximos conculcadores dos dereitos lingüísticos dos mesmos, un triste paradoxo.

P: Que habería que facer para que o galego estivese en pé de igualdade xurídica co castelán?
R: Precísase unha reforma lexislativa importante que recoñeza de xeito expreso que o cidadán ten dereito a que os seus procedementos xudiciais sexan tramitados en galego se así o desexa.

De facto, sería un paso decisivo que o Estado español dese efectivo cumprimento á Carta europea de linguas rexionais e minoritarias, en vigor desde o ano 2002 e nunca cumprida. Resulta tamén imprescindíbel que se dote os órganos xudiciais dun programa informático en lingua galega. Mentres esta circunstancia non se dea, nin sequera o servidor público máis esforzado na normalización da lingua galega poderá facer efectivo o seu empeño.
Levamos desde o ano 1997 reclamando dita tradución sen recibir máis que respostas evasivas e argumentos economicistas.

P: Unha sentenza en galego di o mesmo que en castelán. Por que cre que a normalización do idioma custa tanto no campo xurídico?
R: É difícil de saber, se cadra pola extracción sociolóxica de moitos xuíces e maxistrados, procedentes desas clases sociais que tradicionalmente na Galiza veñen mantendo posturas contrarias á normalización do idioma galego.

Tamén o feito de que a xudicatura sexa un corpo estatal con posibilidade de que os seus membros podan ser destinados a zonas de España que non son as de orixe -algunhas con lingua propia- deu lugar a un amplo sentimento de rexeitamento na carreira xudicial co argumento de que sería inxusto esixir a aprendizaxe de linguas distintas ao castelán a xuíces e maxistrados sen vocación de permanencia en territorios con lingua propia.

Isto é, o que podería ser un argumento para modalizar e regular con prudencia a esixencia do coñecemento destes idiomas, converteuse nunha frontal oposición a que o coñecemento ou deber de uso de calquera idioma distinto do castelán puidera ser esixido a xuíces ou tribunais con independencia do tempo de permanencia nun territorio.

É un dos temas que maiores confrontacións e debates provoca nas asociacións de xuíces, con posicións realmente defensistas. Respecto deste debate só quero sinalar que os dereitos lingüísticos dos administrados non poden ser sacrificados como consecuencia da peculiar organización e funcionamento do Poder xudicial, polo que é responsabilidade dos poderes públicos procurar unha solución que harmonice todos os intereses sen lesión para o cidadán.

P: Vai lenta a xustiza en Galiza? Vai mellor ou peor que no resto do Estado?
R: A xustiza vai desesperadamente lenta,en Galiza e no resto do Estado. É unha das maiores causas de frustración para os que prestamos dito servizo. Vén motivada por causas estruturais e sería precisa unha profunda vontade política para remediala. Desconfío de que esa vontade exista.

P: Precisa reformas o sistema xudicial galego?
R: As reformas que precisa o sistema xudicial en Galiza son semellantes ás do Estado. Precísanse máis xulgados e Tribunais e máis medios persoais e materiais. Poderían modernizarse tamén as leis procesuais con reformas que axilizasen os procedementos xudiciais, pero as medidas lexislativas sen viren acompañadas de máis medios, acotío acentúan o colapso.

P: Cales son os maiores avances en materia lexislativa dos últimos tempos en Galiza?
R: Non podería salientar ningún avance lexislativo en Galiza, seguramente
porque no meu traballo teño escaso contacto coa normativa autonómica. A nivel estatal, a lei de violencia de xénero, no que atinxe ás previsións en materia laboral, educativa e medios de comunicación, así como a lei que regulou o dereito ao casamento das parellas do mesmo sexo, constitúen na miña opinión fitos importantes tanto desde o prisma xurídico como social.

P: Que opina das folgas de xuíces e xuízas?
R: Penso que os xuíces e maxistrados como servidores públicos temos dereito a exercer o dereito de folga, o cal semella máis que xustificado cando ten por obxectivo defender a dignidade e eficacia do servizo público.

Non me considero parte dun poder do Estado e, polo tanto, rexeito os argumentos que partindo desa premisa se opoñen a recoñecermos o dereito ao exercicio de dito dereito.

P: A presunción de veracidade dos corpos policiais non é contraditoria co principio constitucional de igualdade entre todos os cidadáns?
R: Non existe unha presunción de veracidade da actuación dos corpos de seguridade. De facto,
calquera atestado ou relatorio policial para ter valor probatorio debe ser ratificado no acto de xuízo,
e as declaracións valóranse cos mesmos parámetros que calquera outra declaración testemuñal ou de parte, así que non pode falarse de vulneración do dereito á igualdade.

Ana López-Suevos, maxistrada do Xulgado de Instrución nº 1 de Santiago de Compostela